Nay, viết ra bài này, không mong sau này người ta đọc được thì kẻ ăn ngu hóa thành ăn khôn, kẻ ăn chay hóa ra hoàn tục. Chỉ là chuyện mua vui mà thôi, quân tử có dùng dằng thì cứ việc đi, tiểu nhân có nóng mặt thì vô tư mà ngó.
Con người từ thuở sơ khai đã tiến hóa qua nhiều giai đoạn, kèm theo đó cũng là sự phát triển của cái sự Ăn. Người sang, kẻ hèn cũng từ cái cách Ăn uống mà quy ra. Mỹ miều thì "thiết đãi, dự tiệc, thưởng thức"; lịch sự lễ phép thì "dùng bữa, xơi"; bình dân thì " ăn, chiến, chén"; vua chúa thì "ngự thiện", phàm phu thì "xài, đớp, hốc, xực, tọc, tống, dồn, nẫng, hốc, ngoạm, đợp, rỉa, mổ". Tiếng Tây thì gọi là "Eat", tiếng Oa thì gọi là "Tabemasu", tiếng Tàu thì gọi là "Thực"... dù có muôn hình vạn trạng thế nào đi nữa, thì cái hành động chuyển giao thức mà chúng ta ăn được (thức ăn) vào trong bộ nhai để chuẩn bị đi xuống yết hầu, dạ dày, thực quản ... đều cũng chỉ là Ăn.
Ăn cũng chỉ là bước đầu tiên của một quy trình trao đổi chất tuần hoàn. Bởi vậy, mới có thơ như sau:
"Đồng trồng ra lúa
Lúa túa ra cơm
Cơm đơm vào mồm
Mồm tuôn xuống ruột
Ruột thuột ra cứt
Cứt vứt ra đồng
Đồng lại trồng ra lúa"
Tuy nhiên, nếu bỏ qua cái vòng tuần hoàn ấy mà rút gọn, mà giản lược hóa thì không còn gì là tinh túy, là hưởng thụ cả. Ai ai cũng nghĩ rằng cái việc Ăn nó luôn tồn tại và hiện hữu, là cái việc một ngày ta làm đôi ba chục lần thì làm gì mà phải để ý đến. Nhưng mấy ai hiểu được cái tinh túy, cái sâu sa tiềm ẩn trong đó. Duy chỉ có người nào biết cách ăn uống mới là đắc đạo cao nhân vậy. Kẻ sang không phải là do ăn ở nơi lầu son gác tía, kẻ hèn chẳng phải là ăn ở nơi lều tranh vách đất. Phân sang hèn, cao thấp chính là ở cách ăn mà ra. Ăn thì ai chẳng ăn, nhưng ăn có ngon không, ăn có sướng không? Ăn để mà nơm nớp lo sợ, ăn để mà mỡ bụng mỡ gan, để nay cái này co, mai cái kia thắt, ăn như trâu húc mả thì còn gì gọi là ăn.
Xét về mặt khoa học Kim-Cổ, Đông-Tây: Ăn là một công việc, tuy không cần phải lên lưu đồ cụ thể, nhưng cũng cần có những tiêu chí nhất định, ấy là cự li, tốc độ và tư thế.....
Về mặt Địa lý, Phong thủy học. Các cụ đã dạy "Ăn trông nồi, ngồi trông hướng". Nồi là chỉ hướng ăn, ngồi là chỉ hướng ỉa. Nếu như khi ta đi đại tiện, cái hướng của ta bị khống chế bởi cái bồn cầu, khó bề thay đổi thì khi ăn nó lại khác, rất khác. Cái hướng ngồi khi ăn là hoàn toàn ta có thể chọn lọc và điều chỉnh được. Ăn không chỉ đơn thuần là nhai và nuốt. Nâng lên tầm giả dối của nghệ thuật, Ăn còn bao gồm là thưởng lãm "vị", "ảnh" và "hương". Về mặt vị, đến lúc cho vào miệng đôi ba lần mới cảm được rõ nên sẽ nói sau. Còn về chuyện "ảnh" và "hương", ta hoàn toàn có thể điều chỉnh được. Nên chọn hướng ngồi nào mà chiêm ngưỡng được bàn ăn cho trọn vẹn nhất, cho hợp hướng sáng, hợp màu tường, màu quần áo mọi người xung quanh nhất. Nếu như ngồi ăn trên bàn xoay thì khỏi cần chú ý đến góc nhìn vì góc nào nó cũng thế, ta chỉ cần để ý đến cách sắp đặt các đĩa thức ăn mà thôi. Vậy còn chuyện "hương"? Tuyệt nhiên không ngồi trực diện hướng gió mà nên ngồi chệch đi một tẹo, vậy sẽ ngửi được mùi một cách trọn vẹn nhất, không sợ sốc mùi, không sợ no sớm, không sợ ám mùi. Nếu nhà dùng quạt trần thì cũng có thể bỏ qua yếu tố này, vì gió quạt trần rất khó đoán.
Về mặt Vật lý, Động lực học, cũng như tốc độ lái xe vậy, lái nhanh, chậm quá đều tốn xăng, chỉ nên lái bình bình. Ăn có nhai, nói có nghĩ. Nhai kỹ là quay về với Thượng đế, là hòa mình với thiên nhiên, là người và cơm hợp nhất, là cảm nhận tinh tế những phản ứng đang diễn ra. Từng đợt, từng đợt dội lên nhau, điên cuồng mà êm dịu, toàn bộ các giác quan được huy động, không còn phân biệt não trái hay não phải, chỉ còn độ nhịp nhàng giữa hàm trên và hàm dưới, sự tinh tế giữa lưỡi và các tuyến nước bọt, sự co giãn của cơ vòm họng, yết hầu và cả cách mà hai cánh mũi nở căng để đón nhận những làn hương mới. Ôi thật tuyệt, thật tuyệt. Con người thì ăn chậm, nhai kỹ; con vật thì ăn nhanh, nuốt vội. Con người ăn ít nhưng để no lâu, con vật thì ăn nhiều, nhưng để chống đói.
Về mặt Y học, Thẩm mỹ học. Phàm là con người khỏe mạnh bình thường thì cái dáng ăn cũng phản ánh sức khỏe và cả tính cách. Người khỏe mạnh thì ngồi ăn mà mặt mày tươi tỉnh, rạng rỡ. Kẻ ốm yếu thì ủ rũ, ê chề. Hai mạch Nhâm, Đốc cũng là mấu chốt cho việc ăn có ngon, uống có tuyệt hay không. Khi ta chỉ chăm chăm gắp thức ăn, tức là cơ thể ta bị lệch. Tuyệt đối kiêng kỵ chuyện nhồm người hoặc ngồi xổm vào giữa mâm cơm mà khiến cho kinh lạc bị o bế, trì trệ. Ngồi ăn phải ung dung thư thái, đĩnh đạc thong thả. Ngườ quân tửi biết cách phải điều hòa nhịp thở, ra vào đều đặn, gắp nhai nhịp nhàng, nuốt ngừng đúng lúc. Kẻ phàm phu chỉ biết hùng hục gắp khiến mồ hôi nhễ nhại, tổn hại thâm tâm. Ấy là chưa biết cách, chẳng những không no, không khoái mà còn bị người đời chê cười, đàm tiếu. Vậy mới có câu :"Miếng ăn là miếng nhục". Không chỉ nhục tới mình mà còn nhục lây cho những người xung quanh mình. Vua ăn ngu thì thần nhục, con ăn ngu thì cha nhục, vợ ăn ngu thì chồng nhục, và tất nhiên là chiều ngược lại. Ăn một miếng, tiếng một đời là như vậy đấy, thế nên mới có câu :"Xem việc trong bếp, biết nết đàn bà".
Về mặt Lịch sử, khảo cổ học. Như đã nói ở trên, miếng ăn là miếng nhục. Nhưng ở một góc độ khác, miếng nhục cũng là một cục dinh dưỡng (Hán-Việt: nhục = thịt). Vậy, có những cái tưởng chừng bị người ta chê bai nhưng lại rất thiết yếu. Có những cái tưởng chừng là cao lương mỹ vị, nhưng lại chỉ là đồ bỏ đi. Truyện Trạng Quỳnh ngày xưa có nhắc đến "Món ăn mầm đá", ấy là món chẳng thể ăn được, nhưng nhà Chúa vẫn nhắm mắt mà gặm, đó cũng là vì chữ Nhục. Vậy ngẫm ra, miếng ăn lại càng đúng là miếng nhục!
Về mặt Tâm linh học, để thần thánh hóa chuyện ăn uống, để đa dạng hóa các món ăn, ta hoàn toàn có thể khiến người khác cảm phục và vô hình chung, đẩy cái nhục sang cho họ. Tỉ dụ, bạn là người thích ăn kem, bạn luôn tâm niệm về kem ở trong đầu, và bạn có thể quy bất cứ thứ gì ra kem, ấy là bạn đã thần thánh hóa kem. Khi ăn thịt chó, bạn có thể cũng nghĩ tới kem. Một bát rượu mận rắc vừng rang ở trên khác nào một ly kem trải đầy si rô. Khi bạn cầm bánh đa quệt vào, khác nào khi đang ăn kem ốc quế! Tuy nóng lạnh, ngậy béo khác nhau, nhưng cũng đều tuyệt cả, đố đứa nào dám chửi, dám khinh!
Thêm nữa, về mặt Tâm lý học. Buôn có bạn, bán có phường; ăn uống cũng vậy. Ăn một mình đau tức, chén một mình cực thân. Những kẻ ngồi ăn một mình rồi đi rêu rao chính là những kẻ đang cô đơn đến tột cùng, đang đau tức đến tột độ. Chả vậy mà trong giờ học tiếng Tàu, khi cô giáo hỏi 1 bạn :"Khi buồn em thường làm gì?" Mình lại ngồi và buột miệng theo điệu nhạc :"Khi cô đơn, em thường ăn tiết canh..." Ấy chính là lúc cô đơn, quạnh hiu lắm lắm!
Về mặt Mê tín dị đoan: Khôn ăn cái, dại ăn nước. Cái là dương, nước là âm. Không bàn đến vấn đề khôn hay dại, chỉ bàn đến chuyện âm dương. Đường đường một đấng nam nhi mà chỉ chăm chăm ăn nước, sẽ bị tích nước nhiều, dẫn đến việc tiểu tiện nhiều. Cơ quan hoạt động quá công suất, lâu ngày dẫn đến khấu hao nhanh chóng, chả mấy chốc mà âm khí lấn át dương khí, ấy chính là vì tham âm mà làm hại dương vậy. Tuy nhiên, cũng đừng ai vì thế mà suy ngược lại chuyện khôn hay dại, vấn đề đó còn tùy thuộc vào vô vàn học thuyết đã đề cập ở trên.
Trên đây là một số quan điểm về sự ăn. Lúc này đây, ắt hẳn tự bạn đã biết việc quan trọng của việc ăn như thế nào, điều mà xưa nay ta vốn coi thường thì lại bao hàm mọi yếu tố tự nhiên của trời đất, của nhân sinh. Các bạn ạ, hạnh phúc thay cho những kẻ luôn luôn đói khát, bởi khi đói khát ta mới biết được niềm vui khi no đủ.
Tóm lại, ăn đúng sẽ suy nghĩ và hành động đúng, ăn một miếng tiếng một đời. Hỡi người trong mộng, anh chỉ mong có một ngày anh và em tay trong tay, vai kề vai, anh sẽ nhẹ nhàng, khẽ khàng và có thể là bẽ bàng nói nhỏ với em:
"Cầm tay em như ăn bì nem gỏi cuốn
Dựa lưng nàng như uống chén rượu ngon"
Tặng các bạn tôi, chúc các bạn từ nay ăn ngon miệng.
Hà Nội, 21/05/2011
Tử Hà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét